Beste Tilburgers,

Voor u ligt de Tussenbalans die we twee jaar na de totstandkoming van het Bestuursakkoord "Gezond en gelukkig in Tilburg" uitbrengen. De Tussenbalans ziet dus terug op de afgelopen twee jaar van deze bestuursperiode. De gemeenteraad gaf in mei 2018 de opdracht mee om "de koers vast te houden". De gemeenteraad gaf ons deze opdracht, omdat we besloten in het sociaal domein niet te gaan bezuinigen. We kozen ervoor in te zetten op een transformatie. Het doel: betere zorg en ondersteuning voor uiteindelijk minder geld. Indien dat niet zou lukken is afgesproken om voor de begroting 2021 alsnog een bezuinigingspakket samen te stellen (integrale afweging) om de begroting weer sluitend te krijgen. In ons Bestuursakkoord hebben we deze opdracht opgepakt waarbij we de focus gelegd hebben op een aantal grote transformaties. Nu is het moment van evaluatie en reflectie op ons Bestuursakkoord aangebroken. Wat is er in twee jaar bereikt en is het nog steeds zaak om koers te houden of is het beter om die op sommige punten bij te stellen. Behalve de richting is ook de snelheid van belang. Zijn er zaken waarop we moeten versnellen? En doen we wellicht zaken die in een lager tempo kunnen of waar we wellicht van af kunnen zien? We bieden de resultaten van twee jaar werk aan u, de stad en gemeenteraad, aan om met ons de goede conclusies te trekken die ons richting geven voor het resterende deel van deze bestuursperiode.

Al enige jaren proberen we meer tot de kern te komen bij het opstellen van de programmabegroting en andere producten uit de begrotingscyclus. Het zijn geen lijvige boekwerken meer en de informatie wordt beknopter en visueel aantrekkelijker aangeboden. Met deze Tussenbalans zetten we een stap verder. We bieden deze aan in de vorm van een website die voor iedereen makkelijk raadpleegbaar is. Niet alleen omdat verhalen en beelden vaak meer zeggen dan tekst, maar vooral omdat in de stad de impact van ons werk het beste terug te zien is.

In deze Tussenbalans staan drie grote transformaties centraal. Als eerste kijken we naar het sociale domein. Daarna behandelen we de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid, gevolgd door de transformatie naar een schone, veilige, hele en groene stad. In het Bestuursakkoord werd gesproken over "koers houden". Dit had met name betrekking op de economische en stedelijke ontwikkeling van de stad. Daarom worden de resultaten op deze onderwerpen ook apart toegelicht. Steeds beschrijven we de resultaten op hoofdlijnen. Dit ondersteunen we met infographics waarin we data presenteren, waarin we laten zien hoe ver we gekomen zijn met diverse elementen die genoemd zijn in het Bestuursakkoord en hoe de financiële stand van zaken is. In quotes, verhalen en beelden laten we Tilburgers, professionals en inspiratoren hun bevindingen vertellen op basis waarvan we onze conclusies trekken.

Deze tussenbalans maken we op per 1 maart 2020. Dat is eerder dan we vooraf gedacht hadden. Het oorspronkelijke plan was om de balans per 1 juni op te maken maar de coronapandemie heeft mondiaal, in ons land en in onze stad een schokgolf veroorzaakt. Wat we voor zeker hielden is dat niet meer en we worden geconfronteerd met een ongewisse toekomst. Tilburg was eind februari de eerste stad in Nederland die met corona te maken kreeg. We gingen door een diep dal, met onmacht en verdriet. Maar ook met ongekende saamhorigheid en hulpvaardigheid. Nu na drie maanden lockdown zijn we op zoek naar de nieuwe verhoudingen in de 1,5 meter samenleving. Maar ondanks alle onzekerheden staat één ding voor ons als een paal boven water: de waarden die ten grondslag lagen aan ons Bestuursakkoord zijn onverkort van toepassing op ons dagelijks werk. Sterker nog; meer dan ooit vormen geluk en gezondheid de drijfveren voor dit stadsbestuur. We zijn trotser dan ooit op de Tilburgers en de veerkracht die zij tonen. En de Tilburgers zijn samen en dichtbij trots op elkaar en op hun stad. Het is dit elan, dit Tilburgerschap, dat ons met vertrouwen door het tweede deel van onze bestuursperiode zal gidsen. Tilburg bedankt!

Tilburg wil een inclusieve stad zijn, waar iedereen meetelt en ertoe doet. Een stad waar iedereen een gelukkig en gezond leven kan leiden. Wanneer inwoners niet (voldoende) op eigen kracht mee kunnen doen, is er passende ondersteuning in elke fase van het leven. Die ondersteuning kan verschillend zijn. Dat is maatwerk. Ondersteuning moet echt helpen en betaalbaar blijven, nu en later. Dit gaat niet vanzelf. We hebben 18 hefbomen die ervoor moeten zorgen dat we méér effect bereiken met minder geld, waarbij de focus op preventie ligt.

Wat is de gewenste impact?

In de transformatie van het sociale domein zien wij drie opdrachten. Het realiseren van impact in de stad, het creëren van financiële impact en de gewenste institutionele impact.

Impact in de stad: inwoners in onze stad ervaren dat ze meetellen en meedoen, dat er niemand buiten de boot valt en dat wij, samen met onze partners, nabij zijn en maatwerk leveren.

Financiële impact: met de 18 hefbomen (hefbomen zijn experimenten waarbij met een kleine investering nu op termijn een groot gewenst maatschappelijk effect gerealiseerd wordt) bereiken we meer effect met minder geld. Deze impact betreft directe besparingen (minder uitgaven dan voorheen), reëel verwachte besparingen (voorkomen escalatie) en minder meerkosten door de interventie (minder stijgen t.o.v. afgelopen periode). Daarnaast neemt Tilburg het voortouw in een intensieve lobby richting het Rijk om structureel meer geld te krijgen.

De gewenste institutionele impact: wij werken beter met onze samenwerkingspartners samen om de ondersteuning aan onze inwoners te verbeteren.

De hefbomen hebben betrekking op verschillende thema's: jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning (Wmo), werk en inkomen en bestaanszekerheid. Ook zijn er hefbomen die thema overstijgend zijn.

Wat is gelukt en wat is nog niet gelukt?

Impact in de stad:
De impact die we in de stad realiseren is positief. We leveren samen met onze partners steeds meer maatwerk waardoor niemand die het nodig heeft buiten de boot valt. We werken succesvol samen met onze inwoners aan zichtbare projecten en initiatieven in de stad, die herkenbaar zijn voor inwoners en bijdragen aan de waarden van onze Agenda Sociaal 013.

De Tilburgse aanpak onderscheidt zich positief in het uitvoeren van pilots en experimenten (o.a. via de hefbomen), hierbij zijn persoonlijke aandacht en hulp dichtbij de inwoners organiseren de sleutel tot succes. Deze manier van werken werpt zijn vruchten af en draagt zichtbaar positief bij aan het welzijn van onze inwoners.

Voorbeelden hiervan zijn:

• De koers van de Agenda Sociaal 013 is vastgehouden, de PACT-aanpak in Noord, West en Groenewoud sluit hier op aan. Hierbinnen heeft de jongerenadviesraad in Noord bijgedragen aan de invulling van het Wagnerplein. En ervoor gezorgd dat er een pannaveldje is aangelegd. Ook hebben wij een pand aan de Schiphollaan aangekocht en hebben we, samen met de school en de buurt het initiatief genomen om een community-school op te zetten.
• Het Maatpact bijvoorbeeld in het Groenewoud (Inwoners met meerdere problemen op maat helpen en daarbij ook kiezen voor nieuwe oplossingen) is geïmplementeerd.
• De Tilburgse Coalitie tegen Eenzaamheid onder jongeren én ouderen is opgericht op Valentijnsdag 2019.
• Sinds 1 januari 2020 zijn er 65 mensen uit de bijstand naar werk gegaan door de nieuwe aanpak Klantregie: persoonlijke aandacht en advies op maat zijn de sleutel tot dit succes.
• De pilots van het Vertrouwensexperiment (Op basis van het vertrouwen en de kennis die de regisseur opbouwt met de inwoner, maken zij in samenspraak keuzes over het doel en het in te zetten activeringsprogramma.), Doe Mee (Inwoners activeren en leren hoe je op een andere manier in gesprek kan gaan met inwoners met een Participatiewet-uitkering, dat was de insteek van de pilot Doe Mee in Tilburg) en Bestaanszekerheid (Inwoners krijgen ondersteuning via maatwerk en nabijheid om te groeien naar minimaregelingonafhankelijkheid en waar mogelijk onafhankelijk worden en ervaren dat hun situatie hierdoor positief verandert.) tonen dat maatwerk en vertrouwen werkt.
• Hefboom Wonen doe je thuis: de start van de pilot ‘Jouw Ingebrachte Mentor’ (JIM) is vertraagd. In deze pilot krijgen kind en gezin ondersteuning van een mentor uit het eigen netwerk in combinatie met ambulante specialistische ondersteuning en zorg.

Financiële impact:
Onze financiële kaders zijn erg krap. Met de hefbomen hebben we incidentele en structurele besparingen gerealiseerd die een bijdrage leveren aan duurzame betaalbaarheid. In 2019 realiseerden we op een aantal hefbomen al besparingen, die we eigenlijk pas vanaf 2020 verwachtten. Per 1 maart 2020 lagen we op koers om de geplande structurele besparingen te behalen. Dat is positief.

Wel dient hierbij vermeld te worden dat wanneer de hefbomen renderen volgens planning, het nog steeds mogelijk is dat de uitgaven autonoom toenemen door andere factoren. Om voor deze autonome prijs- en volumegroei in het sociaal domein voldoende gecompenseerd te worden, continueren we onze intensieve lobby richting het Rijk.

Voorbeelden hiervan zijn:

• Hefboom Schakelteam Jeugdhulp: Schakelteam is effectief, besparing 2019 € 1,1 miljoen voor Tilburg.
• Hefboom Handhaving P-wet: Betere opsporing leidt tot minder uitgaven aan onterechte uitkeringen. In 2019 was de opbrengst ruim € 820.000 aan gestopte onrechtmatige uitkeringen.
• Hefboom Maatpact: De interventies in de 25 Tilburgse huishoudens in 2019 hebben € 680.000 aan meerkosten voorkomen.
• Hefboom Toezicht Wmo en Jeugdwet: In 2019 is € 465.000 geïncasseerd aan terugvordering en voor € 169.000 impact gerealiseerd op geleverde zorg. Dat wil zeggen dat de kwaliteit daarvan is verbeterd en in lijn gebracht met de toegekende zorg.
• Nog niet alle hefbomen renderen.
• Hoewel de Toegang vereenvoudigd is zijn er nog geen metingen beschikbaar waaruit blijkt dat de bedoelde financiële besparingen gerealiseerd worden.
• De volumegroei in de Jeugdzorg en de WMO is groter dan de vergoedingen die we vanuit het Rijk krijgen. Onze successen met maatwerk en betere samenwerking tussen partners dreigen teniet gedaan te worden als er onvoldoende financiële middelen voor jeugdzorg zijn.

Onze stevige lobby voor een toereikend en passend budget voor het sociaal domein, heeft wisselend succes:

• Het structureel macrobudget jeugdhulp is met €400 mln in 2019 en €300 mln in 2020 en 2021 opgehoogd.
• Er wordt onderzoek verricht naar de structurele doorwerking in 2022 en verder. Een rapport hierover verwachten we in november 2020 te krijgen.
• Met de GGZ is een Hoofdlijnenakkoord gesloten om 10% minder ambulantisering van de zorg ten laste van de Zorgverzekeringswet te realiseren.
• Inmiddels is een aantal bestuurders toegetreden tot relevante landelijke bestuurlijke netwerken( Rijk, VNG en G40.
• Voortgang lobby: onze intensieve lobby heeft nog niet geresulteerd in een meer gunstige verdeling van rijksmiddelen voor Tilburg, de verdeelsleutel is nog niet veranderd.
• De herijking van het verdeelmodel op Beschermd Wonen is uitgesteld waardoor wij vooralsnog niet met een korting van 1,6 miljoen geconfronteerd worden.

Institutionele impact:
De samenwerking tussen ons en professionele partners in de stad en regio is verbeterd. We hebben met veel partijen nieuwe afspraken gemaakt over taken en rollen. Daardoor werken we efficiënter maar vooral ook minder versnipperd. Zodoende ervaren Tilburgers meer maatwerk vanuit één loket.

Wel zitten we op diverse onderwerpen nog midden in deze doorontwikkeling, zoals in de verkenning van de nieuwe inkoopstrategieën (Jeugd, Wmo, Participatie) en het realiseren van meer effect en doelmatigheid van subsidies in de sociale basis.

Voorbeelden hiervan zijn:

• De samenwerking met de rechtbank heeft geresulteerd in een daling van schulden van onze inwoners.
• De gerealiseerde samenwerking van 6 partners in de Toegang (IMW, MEE, GGD, Loket Z, Werk & Inkomen van de gemeente en de wijkverpleging) zorgt voor ondersteuning dichtbij en beoogt verwijzing naar specialistische zorg te verminderen.
• Het meldpunt Personen met verward gedrag en het meldpunt Crisis GGZ zijn samengevoegd met het Crisisinterventieteam. En vormen zo één ingang.
• Hefboom Praktijkondersteuner GGZ jeugd: 60% van de jeugd is door de huisarts niet verwezen naar specialistische hulp en krijgt snel en dichtbij ondersteuning via de praktijkondersteuner GGZ jeugd.
• Nog geen substantiële daling van de wachttijden bij de Toegang voor inwoners met een ondersteuningsvraag (Ontwikkelplan Toegang). De financiële gevolgen van de institutionele veranderingen worden nog onvoldoende zichtbaar.

Op basis van de gegevens tot 1 maart kunnen we concluderen dat we op koers liggen met onze aanpak. We realiseren zichtbare impact in de stad en hebben de samenwerking met onze professionele partners in de stad en regio efficiënter en minder versnipperd gemaakt. Tegelijk zijn we er nog niet omdat een belangrijk deel van de financiële resultaten nog behaald moet worden. Om gunstige financiële resultaten te kunnen realiseren, is het noodzakelijk dat hiervoor toereikende Rijksfinanciering beschikbaar is.

Conclusie

Zijn we op weg naar sociaal domein waarin mensen die het nodig hebben niet buiten de boot vallen en is dit stelsel naar de toekomst toe betaalbaar? We concluderen dat de transformatie in het sociaal domein op stoom gekomen is en koers houden gewenst is. Onze aanpak staat en de eerste successen worden zichtbaar in de stad, in de samenwerking met onze partners en we realiseren besparingen. De drievoudige impact die we beogen blijkt te werken. De stand van de transformatiebuffer en het investeringsfonds lijken voldoende toereikend om ook het begrotingsjaar 2021 door te komen. De gevolgen van Tilburg onder Corona kunnen we nu nog niet overzien. Hier zullen we de raad periodiek over informeren (Tilburg onder Corona).

De genoemde impact hebben we in drie onderdelen opgepakt. De impact die we in de stad realiseren is positief. We leveren samen met onze partners steeds meer maatwerk waardoor niemand die het nodig heeft buiten de boot valt. De Tilburgse aanpak onderscheidt zich positief in het uitvoeren van pilots en experimenten (via de hefbomen), met zichtbare successen in de stad. De financiële kaders zijn erg krap. Met de hefbomen beogen we incidentele en structurele besparingen te realiseren die een bijdrage leveren aan duurzame betaalbaarheid. We kunnen concluderen dat deze het verwachte effect hebben. De stand van zaken op 1 maart 2020 was dat we de geplande structurele besparingen tot dat moment behaalden. Op de terreinen WMO, Werk en inkomen en Bestaanszekerheid liggen we op koers. Dat geldt ook voor de andere hefbomen. Voor WMO begeleiding is de ontwikkeling van de volumegroei als gevolg van de aanzuigende werking van het abonnementstarief een belangrijk aandachtspunt. Dit blijven we nauwgezet volgen en is een van de focuspunten van onze lobby richting het Rijk. Het beeld voor de jeugdzorg is divers. De beheersmaatregelen jeugdhulp renderen maar de autonome volumegroei op dit terrein baart zorgen. Temeer omdat we daarvoor tot op heden niet voor gecompenseerd worden door het Rijk. Mede daarom continueren we onze intensieve lobby richting het Rijk. En hoewel we daar deelsuccessen boeken zijn we nog lang niet in de situatie dat we een reële vergoeding krijgen voor onze inspanningen in het brede sociale domein. De samenwerking tussen ons en professionele partners in de stad en regio is verbeterd, al zitten we op meerdere onderwerpen nog midden in deze doorontwikkeling. We hebben met veel partijen nieuwe afspraken gemaakt over taken en rollen. Daardoor werken we efficiënter maar vooral ook minder versnipperd. Zodoende ervaren Tilburgers meer maatwerk vanuit één loket.

Tabel rendement

Over de ontwikkeling van Tilburg op het sociale, inclusieve vlak in de afgelopen jaren zijn de meningen verdeeld. Inwoners zien wel meer mensen meedoen in onze samenleving, 40% ziet hier een positieve ontwikkeling in, maar thema’s als eenzaamheid, seksualiteit en geestelijke gezondheid vragen blijvend om aandacht.

Er zijn gelukkig ook diverse positieve signalen over meer openheid op deze onderwerpen. In diverse wijken geven inwoners ook aan dat er op vele vlakken verbeteringen zichtbaar en voelbaar zijn: de saamhorigheid is groter, de zorg voor elkaar neemt volgens inwoners toe. De ‘hijgerigheid’ van onze samenleving zorgt echter wel voor een constante druk, waardoor er vaak weinig ruimte is voor bijvoorbeeld sociale contacten.

Download alle uitslagen van de flitspeiling

“Er is veel meer plezier en vertier in Tilburg, De stad is veel gelukkiger en gezonder. Er wordt minder getreurd, er zijn veel meer gelukkige mensen.”

“Samen kunnen we als Noord een sterke wijk vormen, er is namelijk veel meer saamhorigheid dan individualisme.”

“Meer interactie, aanwezigheid en communicatie zorgt voor een breed gedragen gevoel: er gebeurt iets in onze wijk, we staan er niet alleen voor. Daar zorgt onder andere ContourDeTwern en de aannemer voor. Het zorgt voor een wij(kgevoel), dat er ruimte is voor initiatieven.”

“We werken er samen met de gemeente keihard aan om van de slaapwijk Reeshof een inclusief stadsdeel te maken.”

“Zorg voor de geestelijke gezondheid van mensen blijft belangrijk, er zijn te vaak excessen op straat zichtbaar.”

“Samen kunnen we als Noord een sterke wijk vormen, er is namelijk veel meer saamhorigheid dan individualisme.”

“Meer interactie, aanwezigheid en communicatie zorgt voor een breed gedragen gevoel: er gebeurt iets in onze wijk, we staan er niet alleen voor. Daar zorgt onder andere ContourDeTwern en de aannemer voor. Het zorgt voor een wij(kgevoel), dat er ruimte is voor initiatieven.”

“We werken er samen met de gemeente keihard aan om van de slaapwijk Reeshof een inclusief stadsdeel te maken.”

“Zorgen om positie van jongeren in de Reeshof. Ze zijn een lastige doelgroepen, waar het moeilijk contact mee leggen is. Daar moet veel energie op: met voorzieningen, met name voor groep tot 18 jaar. Daarbij focussen we ons op randverschijnselen, maar die zijn de logische consequentie hiervan.”

“Van repressie en dweilen als het leed is geschied naar preventie nodig in welzijn en onderwijs.”

“We zijn ongezonder geworden, mar dat is van buitenaf niet te zien. Zorg voor de consequenties van vergrijzing en dementie. Daar moeten met initiatieven op.”

“De gemeente jaagt de ontwikkeling in de wijk actief aan, met gevoel voor de belangen in de wijk. Iedereen krijgt een stem.”

“Jammer dat er voor de oudere jeugd weinig faciliteiten zijn. Mijn jongens moeten nu half Tilburg af fietsen om te kunnen voetballen ’s avonds.”

In Noordhoek is veel bereidheid om het samen leven vorm te geven. Er zit veel potentie; mensen weten er elkaar te vinden.”

“Een zorgpunt voor bewoners is de communicatie met niet-Westerse mensen.”

“Op gebied van eenzaamheid zijn KBO en Zonnebloem belangrijke partners. Maar als mensen niet willen, willen ze niet. Wanneer ben je eenzaam?”

“Zorgen om positie van jongeren in de Reeshof. Ze zijn een lastige doelgroepen, waar het moeilijk contact mee leggen is. Daar moet veel energie op: met voorzieningen, met name voor groep tot 18 jaar. Daarbij focussen we ons op randverschijnselen, maar die zijn de logische consequentie hiervan.”

In plaats van fysieke gesprekken in de wijken, hebben de wethouders de afgelopen ‘corona-periode’ tientallen videogesprekken met bewoners uit de diverse wijken in onze stad gehouden. De gegevens uit deze gesprekken leveren een interessante en leerzame bloemlezing van thema’s en onderwerpen die echt leven in de wijken, hoe de diverse wijken en stadsdelen er voor staan en waar de komende jaren nog om moet worden geïnvesteerd. Deze gegevens uit deze gespreken zijn aangevuld met de resultaten uit flitspeilingen die we de afgelopen periode hebben gehouden via onze social media over de openbare ruimte, eenzaamheid en de energietransitie. Bovendien hebben we speciaal voor de tussenbalans ook een flitspeiling uitgezet over ‘gezond en gelukkig in Tilburg’. Een flitspeiling gericht op jongeren (26 jaar en jonger) en de oudere inwoner (27 jaar en ouder). Aan de flitspeiling hebben zo’n 1.000 jongeren en 4.000 oudere inwoners van onze stad deelgenomen.

Zodra je als Tilburger naar buiten loopt, sta je in de publieke ruimte van Tilburg. Publieke ruimte is meer dan openbare ruimte. Het is de stad die wij samen, met elkaar, vormen. Wij willen dat de inwoners de gedeelde ruimte als schoon, heel, veilig en groen ervaren. De publieke ruimte is niet alleen van de gemeente, deze is van iedereen. We zijn er samen verantwoordelijk voor. Samen met onze inwoners en partners kiezen we wat er in een buurt, wijk of dorp nodig is. Elk gebied is anders; daarop inspelen vraagt maatwerk per gebied (buurt, wijk of dorp). Dat beschrijven we in wijkagenda’s, een leidraad voor de stappen die we samen gaan zetten.

Wat is de gewenste impact?

In het Bestuursakkoord stond deze transformatieopgave als volgt geformuleerd: "We gaan samen met onze bewoners en bedrijven aan de slag om onze straten, buurten, parken en bossen beter te onderhouden en te beheren. We investeren in schoon, heel, groen en veilig, waarbij we samen met de buurt bepalen op welke onderdelen de meeste inzet nodig is. Waar nodig maken we de openbare ruimte aantrekkelijker en sociaal veilig, zodat kinderen kunnen spelen in natuurlijke speeltuinen, jong en oud prettig kunnen wandelen door de buurt en er bankjes zijn om elkaar te ontmoeten. Toegankelijkheid voor iedereen is daarbij belangrijk evenals een uitdagende groene omgeving die uitnodigt tot bewegen en bijdraagt aan de gezondheid van onze inwoners."

Als je in de publieke ruimte komt dan dient de burger die als schoon, heel, veilig en groen te ervaren. Leidend daar in is onze PACT-aanpak in drie wijken (Noord, West en Groenewoud) en de wijkagenda's in 22 buurten en wijken en dorpen. Ook onze inwoners leveren hun bijdrage naar vermogen om de publieke ruimte schoon, heel, veilig en groen te houden. Dat gaat lukken als we dat samen doen.

We leren dat ook in de publieke ruimte maatwerk van belang is. Generieke normen voor inrichting en onderhoud blijken niet succesvol. De opvatting over wat schoon, heel, veilig en groen is, verschilt per buurt, wijk en dorp. Deze inzichten vertalen we nu in onze wijkagenda's, PACT-aanpak en andere vormen van wijkgericht werken (bijvoorbeeld bij de pilot Noordhoek in het kader van de Omgevingswet of Noord Schoon).

We hebben stappen gezet om nog beter in verbinding te komen met onze inwoners en partners in de stad. Deze intensivering in de samenwerking levert tastbare resultaten op. Maar is nog geen gemeengoed.

De aanpak van ondermijning is een traject van lange adem. We behalen in samenwerking met onze partners kleine en grote successen, maar we zijn nog niet klaar.

Wat is gelukt en wat is nog niet gelukt?

PACT-aanpak en wijkgericht:

• De integrale herstructurering van het Wagnerplein is voltooid. De herstructurering bevordert met het wijkcentrum, de bibliotheek en de sportaccommodatie de cohesie in de wijk en mensen voelen zich er veiliger dan voorheen.
• De fysieke herstructurering van het Pater van den Elzenplein (met o.a. supermarkt, vestiging huisartsen) is voltooid en biedt de gelegenheid na te denken over verdere herstructurering van de wijk en in verbinding met het Stappegoorgebied en ElisabethTweeSteden.
• Samen met de wijken (buurten/ dorpen) stellen we wijkagenda’s op. Wijkagenda‘s zijn geen doel op zich, slechts een instrument om goed samen te werken op de schaal van de wijk/buurt of dorp en continu in gesprek te zijn met de inwoners. We hebben 6 wijkagenda’s opgesteld, in 10 wijken zijn de wijkagenda’s in vergevorderd stadium (we hebben gesprekken gevoerd over wat beter kan in de wijk en is de volgende stap om dit vast te leggen in wijkagenda’s) en in 6 andere wijken voeren wij nu het gesprek met inwoners, ondernemers en partners en zijn de wijkagenda’s in ontwikkeling.
• Tilburg daalt op de nationale lijst van onveilige steden.
• Om te zorgen dat alle kinderen veilig naar school kunnen, werken we samen met basisscholen én hun leerlingen aan een verkeersveiligere omgeving. We organiseren jaarlijks 'Tilburg Veilig Naar School' (TVNS) waar bijna de helft van de scholen aan meedoet en we ondersteunen bijvoorbeeld een schoolschouw (6 scholen) om schoolroutes veiliger te maken.

Experimenten in de openbare ruimte:

• We hebben 13 verschillende experimenten in wijken in uitvoering of uitgevoerd zoals o.a. ontstenen, realisatie van muurschilderingen, realisatie van groene entrees en de realisatie van vaste plantvakken. De gesprekken met ouderen zijn gestart voor de zilveren wandelroutes. De routes zijn afgestemd en worden nu uitgetekend. Dit noemen we het Kuierpad, o.a. in de Reeshof en Tilburg Noord.
• Er zijn groeizuilen geplaatst in lege plantvakken en de plantvakken in de Prof. Verbernelaan zijn ingericht met vaste planten.
• Schoon, heel, veilig en groen vraagt om maatwerk per wijk, hebben we geleerd uit experimenten in Dalem en Gesworenhoek.
• De gemeentelijke meldpunten voor klachten in de openbare ruimte zijn gebundeld (operatie Slagkracht). De tevredenheid is verbeterd (score in juli was 8,4).
• Onderhoud heeft op drukke plekken, zoals winkelcentra, een impuls gekregen.
• Lopend, fietsend of rijdend door Tilburg valt een ding direct op: bijplaatsingen en dumpingen. De boetes op dit gedrag zijn fors. Dat leidt helaas nog niet tot ander gedrag.
• Ontstenen: Noordhoekring, citypark, Ringbaan West uitvoering gereed. Hasseltrotonde, Puccinilaan, Ketelhavenplein, Gerardusplein, Dalemdreef, Tongerloplein: gepland najaar 2020. In totaal ontstenen we circa 4.200 m2.
• Een aantal groene entrees is gerealiseerd (bv. Quirijnstoklaan).
• Een muurschildering is gerealiseerd (Koopvaardijstraat) en hiervoor is een 0-meting uitgevoerd.
• De bloembollenpoll is uitgevoerd: mensen staan positief tegenover bloembollen. Dit blijkt een kleine ingreep/investering die een heel positief effect oproept bij inwoners. Daarom zijn ook veel bloembollen geplant bij de groene entrees.
• Het pop-up park wordt geplaatst (Jan Evertsenstraat, Jan de Witstraat, Bernardusplein: uitvoering uiterlijk mei 2020)
• Concrete plannen voor de realisatie van nieuwe speel- en beweegplekken (Bavelpark, Zorgvlied, Urban Athletes Park in de Reeshof).
• Er zijn 1.500 nestkastjes ter beschikking gesteld voor in de Reeshof.

Fietstocht concernopgave experimenten

Doorbraakinitiatieven:
De veronderstelling is dat deze doorbraakinitiatieven op lange termijn een transformerende betekenis in de wijken kunnen hebben en kunnen leiden tot fundamentele, langdurige samenwerkingen tussen stakeholders (publiek, privaat, gemeente). Om de doorbraakinitiatieven te kunnen realiseren investeren we in een centraal doorbraakteam. In dit team zijn inhoudelijk (fysiek, sociaal, economisch, veiligheid) en procesmatige kennis (over ‘anders werken en organiseren’) geïntegreerd. Een doorbraakteam is nodig omdat de opgaves niet in de reguliere gemeentelijke processen kunnen worden georganiseerd en gerealiseerd.

• Voorbeelden van doorbraakinitiatieven zijn Food bij Stokhasselt, ArtVillage bij Ypelaerpark, en collectiever wonen in de Kapelmeesterlaanflat, de aanpak van winkelstrips, drievoudig duurzaam in de Kruidenbuurt en de ontwikkeling van de gemeenschapsschool aan de Schiphollaan zijn met partners ontwikkeld.
• Parkeeroverlast is door de inzet van de scanauto verminderd.

Conclusie

Zodra je als Tilburger naar buiten loopt, sta je in de publieke ruimte van Tilburg. Publieke ruimte is meer dan openbare ruimte. Het is de stad die wij samen, met elkaar, vormen. Wij willen dat de inwoners de gedeelde ruimte als schoon, heel, veilig en groen ervaren. Je moet elkaar veilig kunnen ontmoeten en kunnen bewegen in een prettige groene setting.

De publieke ruimte is niet alleen van de gemeente, deze is van iedereen. We zijn er samen verantwoordelijk voor. Samen met onze inwoners en partners kiezen we wat er in een buurt, wijk of dorp nodig is. Elk gebied is anders; daarop inspelen vraagt maatwerk per gebied (buurt, wijk of dorp). Dat beschrijven we in wijkagenda’s, een leidraad voor de stappen die we samen gaan zetten.

Groeit de waardering van de Tilburger voor de kwaliteit van de publieke ruimte, in de zin dat die als veiliger, schoner, groener en heler ervaren wordt en halen we op tijd de streefniveaus?
In deze transformatie leren we dat ook in de publieke ruimte maatwerk van belang is. Generieke normen voor inrichting en onderhoud blijken niet succesvol. De opvatting over wat schoon, heel, veilig en groen is, verschilt per buurt, wijk en dorp. Dit leren we met onze experimenten, waarvan we eind dit jaar alle eindresultaten hebben. Deze inzichten vertalen we nu in onze wijkagenda's, PACT-aanpak en andere vormen van wijkgericht werken. Hiermee gaan we onze koers wijzigen.

We hebben stappen gezet om zo nog beter in verbinding te komen met onze inwoners en partners in de stad. Deze intensivering in de samenwerking levert tastbare resultaten op. Maar is nog geen gemeengoed. De aanpak van ondermijning is een traject van lange adem. We behalen in samenwerking met onze partners kleine en grote successen, maar we zijn nog niet klaar.

Inwoners zien de dagelijkse inspanningen die we als gemeente doen om te streven naar schonere, veiligere en groenere straten, buurten en wijken. De zichtbaarheid, aannspreekbaarheid en betrokkenheid van onze eigen medewerkers en medewerkers van de aannemers wordt daarbij enorm gewaardeerd. Ook wordt er beter gecommuniceerd over de aanpak. Dat nodigt uit om mee te doen, bijvoorbeeld via buurtpreventie of door zelf zwerfvuil te ruimen.

Maar dat kan nog beter: 36% van de oudere deelnemers aan de flitspeiling geeft aan de afgelopen periode betrokken te zijn geraakt bij de eigen leefomgeving, bij jongeren is dat maar 11%. Alle gezamenlijke inspanningen lijken vaak teniet te worden gedaan door het ‘hufterige’ gedrag van een kleine groep inwoners. Zo zien veel inwoners in de praktijk niet dat hun straat, buurt of wijk schoner, groener of veilig wordt, blijkt ook uit de peilingen. Ze worden namelijk dagelijks geconfronteerd met zwerfafval, illegale bijplaatsingen, graffiti of vandalisme. Dat verdient volgens onze inwoners aandacht, maar vooral ook stevig doorpakken op de daders van dit gedrag.

Download alle uitslagen van de flitspeiling

“Iedereen wil veel groen, maar niemand wil de consequenties. Groen in de binnenstad is kwetsbaar, maar erg belangrijk voor de leefbaarheid van de stad.”

“Meer groen, minder verkeer in de Binnenstad en daarmee meer verblijfskwaliteit.”

“Er is de afgelopen jaren goed te zien dat er vooruitgang en veel meer communicatie is over het beheer van de openbare ruimte.”

“Zichtbaarheid, nabijheid en aanspreekbaarheid van boa’s, buurtpreventie, groenaannemer, wijkmanagers en wijkagenten zorgt voor een gevoel dat het ‘van iedereen’ is en dat mensen niet in de steek gelaten worden. Dat we er samen voor staan.”

“Er is een groep mensen die ondanks alle inspanningen niet te corrigeren is. De gemeente doet echt haar best en biedt mogelijkheden, maar het gedrag van mensen blijft problematisch. (Ging over zwerfafval en dumpingen)”

“Als je mensen betrokken wilt krijgen, moet je het hebben over hondenpoep of parkeren”

In plaats van fysieke gesprekken in de wijken, hebben de wethouders de afgelopen ‘corona- periode’ tientallen videogesprekken met bewoners uit de diverse wijken in onze stad gehouden. De gegevens uit deze gesprekken leveren een interessante en leerzame bloemlezing van thema’s en onderwerpen die echt leven in de wijken, hoe de diverse wijken en stadsdelen er voor staan en waar de komende jaren nog om moet worden geïnvesteerd. Deze gegevens uit deze gespreken zijn aangevuld met de resultaten uit flitspeilingen die we de afgelopen periode hebben gehouden via onze social media over de openbare ruimte, eenzaamheid en de energietransitie. Bovendien hebben we speciaal voor de tussenbalans ook een flitspeiling uitgezet over ‘gezond en gelukkig in Tilburg’. Een flitspeiling gericht op jongeren (26 jaar en jonger) en de oudere inwoner (27 jaar en ouder). Aan de flitspeiling hebben zo’n 1.000 jongeren en 4.000 oudere inwoners van onze stad deelgenomen.

We willen dat Tilburg ook in de toekomst een fijne plek is om te wonen. Samen met inwoners, bedrijven, provincie en waterschappen hebben we de taak om onze planeet bewoonbaar te houden voor volgende generaties. Dit is een opgave van lange adem. We onderscheiden drie thema‘s: duurzame energie, klimaatadaptatie en circulaire economie. We zien kansen om versneld de opwek van duurzame energie te realiseren. We willen dat huizen en gebouwen minder energie verbruiken, ons vervoer minder uitstoot veroorzaakt en willen wateroverlast, droogte en hittestress voorkomen. We hebben oog voor biodiversiteit, landschap en erfgoed.

Wat is de gewenste impact?

De transformatie naar een duurzame samenleving vergt meerdere decennia. Daarnaast kan deze alleen in (inter)nationaal verband gerealiseerd worden. We halen de Rijksdoelen en onze doelen zijn concreter dan ooit.

Het Bestuursakkoord formuleerde de opgave als volgt: "Als we willen dat de aarde geen onbewoonbare planeet wordt, dan moet iedereen aan de slag. Wij voelen de urgentie en zien kansen om samen met het kabinet versneld op zoek te gaan naar alternatieven voor fossiele brandstoffen, op zoek te gaan naar oplossingen voor het heter, natter én droger worden van de stad en natuur en emissieloze mobiliteit te stimuleren." Onze ambities op het gebied van duurzaamheid zijn drieledig:

1. We willen in 2045 klimaatneutraal zijn, door minder gebruik te maken van energie, door energie meer duurzaam op te wekken en door gebruik te maken van duurzame warmte in onze gebouwde omgeving.
2. We willen in 2050 klimaatbestendig zijn door onze stad klimaatadaptief in te richten.
3. We willen in 2045 een volledig circulaire economie hebben.

We hebben drie uitvoeringsagenda's: Energie agenda, Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie en Tilburg Circulair.

We hebben een investeringsfonds ingesteld van €20 miljoen voor initiatieven die bijdragen aan het versnellen van bovengenoemde klimaatambities. Dit Klimaatfonds helpt de klimaatdoelen dichterbij te brengen, samen met de Tilburgers en met Tilburgse bedrijven en organisaties. Hiermee is zowel investeren als experimenteren mogelijk. Na vertraging door de opbouw van de regeling, lopen de aanvragen nu goed. Elke euro die we daarmee besteden levert een investering van 3 euro op in onze stad. Zodra er aanleiding is bekijken we een eventuele ophoging van het fonds.
Belangrijk is tevens dat wij als gemeente slechts een deel van de maatregelen nemen. Een belangrijke opgave is het inspireren en motiveren van woningbezitters om zelf aan de slag te gaan met hun eigen woning. Met corporaties zijn afspraken gemaakt over de verduurzaming van huurwoningen. Waar mogelijk maken we een combinatie met andere opgaves in de wijk, bijvoorbeeld in de openbare ruimte. Maar ook het bedrijfsleven en de publieke sector (zorginstellingen, scholen etc.) zijn erg belangrijk om de transitie te doen slagen.

Wat is gelukt en wat is nog niet gelukt?

Duurzame energie: opwek en gebruik
Onze beleidsvoorbereidingen zijn gedaan, we zijn in uitvoering en we gaan de Rijksdoelstellingen halen. Tilburg is op dit gebied trekker voor onze regio, koploper in Nederland en een voorbeeld voor andere Europese steden. Met onze energie agenda halen we onze eigen doelen vanuit de Energievisie wat betreft 2% reductie van energiegebruik per jaar én de verduurzaming van de warmte voor de gebouwen in Tilburg.

Ons doel voor 2% extra opwek van duurzame energie per jaar halen we nog niet, maar is binnen bereik met de vastgestelde Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS). Voor wat betreft de energietransitie bij woningen en bedrijven zetten we goede stappen, maar is de vraag of we de doelen halen. Cruciaal is of de overstap van fossiele energie naar duurzame alternatieven betaalbaar gaat zijn. Onze lobby is er op gericht dat het Rijk de juiste voorwaarden schept om dit voor elkaar te krijgen.

• We zien de afgelopen jaren het energiegebruik van Tilburgse huishoudens afnemen.
• We maken voortgang met ons programma “Aan de slag met je huis”. Er zijn de afgelopen jaren o.a. 2922 adviezen over energiebesparing gegeven aan inwoners. Hierdoor zijn 976 duurzaamheidsmaatregelen (met name isolatie en zonnepanelen) getroffen. Hierbij geldt dat zonnepanelen zowel zorgen voor de opwek van duurzame energie, maar via de EPC (Energie Prestatie Coëfficiënt) van woningen ook bijdragen aan de reductie van energie.
• De afgelopen jaren hebben we geëxperimenteerd met het maken van 5 wijkenergieplannen (EU project SMILE) en hebben we voor één ervan (Proeftuin Quirijnstok) subsidie gekregen van BZK voor de realisatie van maatregelen. Ondanks het feit dat 24 woningen in de Beethovenlaan niet van het gas gegaan zijn, leren we veel van deze experimenten.
• Er is een energiecoach voor mensen met een smalle beurs.
• De aansluiting van windpark de Spinder op het net levert een belangrijke bijdrage aan onze doelen voor de opwek voor duurzame energie.
• Onze ambitie van 2% extra duurzame opwek van energie per jaar lukt ook mét de realisatie van Spinderwind en het in voorbereiding zijnde zonnepanelenproject nog niet. We zijn bezig met een inhaalslag.
• Met de Regionale Energie en Klimaatstrategie leggen we een stevige basis om de langjarige opgave voor grootschalige opwek van duurzame energie en die van klimaatadaptatie te realiseren. In potentie levert de REKS meer duurzame energie dan de regio dient te leveren. We liggen op koers en halen onze REKS-doelen in 2045.
• We liggen op koers qua verduurzaming van het Amer warmtenet.
• We zijn goed op weg met de verduurzaming van ons gemeentelijke vastgoed. We hebben de afgelopen jaren 17.465 zonnepanelen op 35 gemeentelijke panden gelegd. Een mooi voorbeeld van nul op de meter is sporthal De Roomley in Udenhout.
• We hebben meerdere Green Deals afgesloten voor de verduurzaming van bedrijventerreinen, maar bij een deel ook nog niet.
• Mensen zijn zich nog niet altijd voldoende bewust van hun eigen handelingsperspectief om een bijdrage te leveren aan het opwekken en het verbruik van energie.

Klimaatadaptatie
We hebben de afgelopen jaren een slag gemaakt naar een klimaatbestendig Tilburg. Uniek in Nederland is dat we als regio Hart van Brabant met het Rijk en de provincie een REKS uitgewerkt hebben. Voor het klimaat is hierin een volwaardige strategie voor de lange termijn uitgewerkt. Daarnaast zijn er al vele maatregelen voorbereid en uitgevoerd.

Het is echter nog onvoldoende om onze doelen te halen, omdat we het nog niet altijd en overal consequent doen. De doelen vergen een langjarige inzet die we hebben vastgelegd in onze nieuwe Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie samen met de stad. Daarin combineren we klimaatmaatregelen met inzet op biodiversiteit en ecologisch beheer. Nu moeten we het veel meer echt gaan doen door klimaatadaptatie consequent door te voeren in projecten op het gebied van openbare ruimte, in de stadsregionale parken en in onze stedelijke ontwikkeling. Alleen zo halen we ons doel van een klimaatbestendig Tilburg in 2050.

• In de stad zijn inmiddels zo’n 650 geveltuintjes aangelegd. Daarnaast realiseren we ontstening, blauwe tuinen, groene daken, groene gevels, vergroening van schoolpleinen en groene entrees.
• We hebben het Spoorpark gerealiseerd en mooie projecten zoals de Thomas van Aquinostraat.
• Vanuit het klimaatfonds is € 1 miljoen beschikbaar gesteld voor het project Fabriekskwartier van Triborgh om warmte uit het water van de Piushaven te halen en in het gebied vergroening en wateropvang te realiseren.
• Stadsforum is klimaatadaptief ontworpen op alle onderdelen (hittestress, wateroverlast, luchtvervuiling en verkeersgeluidsoverlast) en bij materiaal keuze.
• De binnenstad wordt waar dat mogelijk is groener en klimaatbestendiger, zoals de Willem II straat waar ruimte in de ondergrond gemaakt wordt om bovengronds veel meer groen te kunnen plaatsen.
• De vergroening van onze stad moet sneller en intensiever om hittestress tegen te gaan (in de zomer van 2019 was Tilburg de heetste stad van heel Europa)
• Bij de verduurzaming van ons gemeentelijk vastgoed is het toepassen van klimaatadaptatie niet vanzelfsprekend.

Circulaire economie
We hebben de afgelopen jaren stappen gezet binnen circulaire economie met name op bepaalde vlakken zoals textiel en afval. Ook bij ons eigen vastgoed zetten we de eerste circulaire stappen. Maar voor een volledig circulair Tilburg in 2045 is meer nodig. We moeten de circulaire aanpak integreren in ons economisch beleid.

Daarvoor is nu een nieuwe aanpak circulaire economie in de maak die gericht is op de verbreding in thema's (bouw, logistiek en maakindustrie) en het versterken van de lokale economie.

• Tilburg is koploper op het gebied circulair voor textiel en afval.
• We hebben een green deal Horeca gesloten en verkennen een grondstoffenhub.
• We werken nauw samen binnen Cirkelstad, 013Food, circulaire ambachtscentra en Makerspace.
• De reductie van de hoeveelheid restafval per inwoner ligt op koers.
• Het is nog niet gelukt om incidentele initiatieven en successen te vertalen in structureel integraal economisch beleid.
• Bij de verduurzaming van ons gemeentelijk vastgoed is circulair bouwen nog niet vanzelfsprekend, maar passen we het zoveel als mogelijk toe zoals bij de LocHal en Stadskantoor 2.

Conclusie

We willen dat Tilburg ook in de toekomst een fijne plek is om te wonen. Samen met inwoners, bedrijven, provincie en waterschappen hebben we de taak om onze planeet bewoonbaar te houden voor volgende generaties. Dit is een opgave van lange adem. We onderscheiden drie thema‘s: duurzame energie, klimaatadaptatie en circulaire economie.

We zien kansen om versneld de opwek van duurzame energie te realiseren. We willen dat huizen en gebouwen minder energie verbruiken, ons vervoer minder uitstoot veroorzaakt en we willen wateroverlast, droogte en hittestress voorkomen. We hebben oog voor biodiversiteit, landschap en erfgoed.

Lukt het om duurzamer te worden op het gebied van energie en stofstromen en zijn we op tijd robuust voor toekomstig klimaat in het gewenste tempo? Met de basis die we de afgelopen jaren hebben gelegd voor deze transformatie, lukt het om onze doelen te behalen. Met deze basis kunnen we de komende jaren gaan versnellen qua uitvoering.

Om onze klimaatdoelen te halen hebben we een langjarige integrale aanpak nodig voor de komende decennia. Hiervoor hebben we de afgelopen jaren ons klimaatprogramma opgebouwd. Tevens hebben we het Klimaatfonds ingesteld, waarvoor na de fase van opbouw nu vele aanvragen binnenkomen. Elke euro die we daarmee besteden levert een investering van 3 euro op in onze stad. Dit alles doen we samen met veel partijen binnen en buiten onze stad. We gaan hiermee de Rijksdoelen vanuit het Klimaatakkoord halen. Wat betreft onze eigen doelen geldt per thema:

• Duurzame energie: Met onze energie agenda halen we onze eigen doelen vanuit de Energievisie wat betreft 2% reductie van energiegebruik per jaar én de verduurzaming van de warmte voor de gebouwen in Tilburg. Ons doel voor 2% extra opwek van duurzame energie per jaar halen we nog niet, maar is binnen bereik met de vastgestelde Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS). De komende jaren richten we ons vooral op realisatie van de duurzame opwek van energie en het duurzaam verwarmen van Tilburgse woningen en bedrijven. Cruciaal is of de overstap naar duurzame alternatieven betaalbaar gaat zijn. Onze lobby is er op gericht dat het Rijk de juiste voorwaarden schept om dit voor elkaar te krijgen.
• Klimaatadaptatie: We hebben de afgelopen jaren een slag gemaakt naar een klimaatbestendig Tilburg door de uitvoering van vele maatregelen. Het is echter nog onvoldoende om onze doelen te halen, omdat we het nog niet altijd en overal consequent doen. Met onze nieuwe Uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie samen met de stad gaan we het ook nog veel meer echt doen door klimaatadaptatie consequent door te voeren in projecten op het gebied van openbare ruimte en stedelijke ontwikkeling.
• Circulaire economie: We hebben de afgelopen jaren goede stappen gezet en ervaringen opgedaan met name op vlakken als afval en textiel, maar voor een volledig circulair Tilburg in 2045 is meer nodig. We moeten de circulaire aanpak integreren in ons economisch beleid. Daarvoor is nu een nieuwe aanpak circulaire economie in de maak.

Realisatie energieneutrale wijken

Duurzaamheid is voor inwoners van onze stad een thema dat hen bezighoudt. Alle inwoners die we de afgelopen periode spraken, stipten op een of andere manier het belang aan. Ze zien dat er inmiddels door veel partijen grote en kleinere stappen worden gezet, maar maken zich ook wel zorgen over de impact van onderwerpen warmte, droogte, overvloedige regenval en de energietransitie op het dagelijkse leven.

Met name de doorvertaling naar ‘wat kan ik betekenen’ bij deze ontwikkelingen verdient de komende periode onze (blijvende) aandacht. Voor de inwoner als individu of huishoudens, maar zeker ook voor de inwoner als gebruiker van het (semi) openbare gebied. Dat kunnen onze inwoners niet alleen. Ze geven aan daar de hulp van de gemeente en andere partijen hard bij nodig te hebben. Door te attenderen, te stimuleren of te initiëren.

Download alle uitslagen van de flitspeiling

"Er moeten in de Reeshof snel extra stappen gezet worden in het vergroenen, klimaatadaptiever maken en verduurzamen van de wijk. Bijvoorbeeld door de groene gebieden in de wijk met elkaar te verbinden en dat te combineren met zorg, kleinschalige bedrijvigheid of horeca."

"Duurzaamheid? In Tilburg is energie duur: stadsverwarming is duur, elektra is duur. Doe daar iets aan."

In plaats van fysieke gesprekken in de wijken, hebben de wethouders de afgelopen ‘corona- periode’ tientallen videogesprekken met bewoners uit de diverse wijken in onze stad gehouden. De gegevens uit deze gesprekken leveren een interessante en leerzame bloemlezing van thema’s en onderwerpen die echt leven in de wijken, hoe de diverse wijken en stadsdelen er voor staan en waar de komende jaren nog om moet worden geïnvesteerd. Deze gegevens uit deze gespreken zijn aangevuld met de resultaten uit flitspeilingen die we de afgelopen periode hebben gehouden via onze social media over de openbare ruimte, eenzaamheid en de energietransitie. Bovendien hebben we speciaal voor de tussenbalans ook een flitspeiling uitgezet over ‘gezond en gelukkig in Tilburg’. Een flitspeiling gericht op jongeren (26 jaar en jonger) en de oudere inwoner (27 jaar en ouder). Aan de flitspeiling hebben zo’n 1.000 jongeren en 4.000 oudere inwoners van onze stad deelgenomen.

We willen een inclusieve stad zijn. Dat geldt ook voor onze stedelijke ontwikkeling. Stenen staan altijd in dienst van mensen en daarom streven we naar inclusieve stedelijke ontwikkeling. In al onze wijken streven we naar diversiteit en een hoge kwaliteit leefomgeving. Dit herken je aan het diverse aanbod zoals te zien is in de Reeshof en de Piushaven. Maar ook van de binnenstad met zijn aantrekkingskracht op studenten en jong volwassenen en in Tilburg Noord met een rijke mix aan woonmilieus en doelgroepen. Goede verbindingen tussen stadsdelen onderling en tussen de stad en de stadsregionale parken zijn ook van groot belang. Zowel in de vorm van duurzame mobiliteit als in de vorm van groene verbindingen. Kenmerkend voor onze aanpak in al deze buurten, wijken en dorpen is dat we het samen doen. Met partners en met inwoners. Want de jaren hebben ons geleerd dat een succesvolle, integrale stedelijke ontwikkeling vraagt om een gezamenlijke aanpak, beginnend bij wat onze (toekomstige) inwoners nodig hebben.

Wat is de gewenste impact?

Met de omgevingsvisie 2040 is richting geven aan de ontwikkeling die we in Tilburg voor ogen hebben. We zijn doorgegaan met het investeren in de samenwerkingen die ons helpen om op alle schaalniveaus (lokaal, regionaal, landelijk, Europees en internationaal) meer voor elkaar te krijgen.

We hebben de stedelijke ontwikkelingen doorgezet zoals we die in de Visie Binnenstad van de 21e eeuw voor ogen hadden. We willen de verschillende stadsdelen goed met elkaar verbinden. Denk hierbij aan de verbinding tussen de Universiteitscampus en de Spoorzone (Kennis-as), tussen het Museumkwartier en de Spoorzone en tussen de Piushaven en de Binnenstad (Stadsforum en Koningswei). Het proces van ontwikkelen van diversiteit aan woon- werk- en leefmilieus ontwikkelen eindigt nooit. Staand op de schouders van voorgaande besturen bouwt dit college door aan de stad. En dat doet we op zijn Tilburgs met een PACT-aanpak zoals we dat doen Tilburg Noord, Tilburg West en Groenewoud. Zo bouwen we aan een stad waar je goed kan leven, ontmoeten en ontwikkelen. Met onze stedelijke ontwikkeling creëren we verbinding tussen wijken en dorpen maar vooral tussen mensen. En we verbinden mensen met groen in en om de stad want groen maakt gezond en gelukkig. Dat doen we door nieuwe natuur te realiseren, ecologische verbindingszones te creëren en te investeren in stadsregionale parken. Met dit Bestuursakkoord houden we de koers vast van datgene wat in gang is gezet en voegen daar nieuwe elementen aan toe.

Wat is gelukt en wat is nog niet gelukt?

Halverwege deze bestuursperiode concluderen we dat we de koers vast weten te houden om de economische basis voor Tilburg te versterken. Dit doen we samen met onze ondernemers, kennis-partners en de regio. We bieden hiervoor de ruimte om deze ontwikkeling mogelijk te maken en spelen een belangrijke rol in het tot stand komen van nieuwe initiatieven en samenwerkingsverbanden.

We laten onze bestaande economie met haar midden en klein bedrijf hierin meegroeien en behouden onze positie als logistieke hotspot. Ook blijven we investeren in cultuur als belangrijke randvoorwaarden die maakt dat Tilburg een aantrekkelijk vestigingsklimaat kent. Inmiddels zie je landelijk steeds meer erkenning van dat creatieve Tilburgse vestigingsklimaat zoals de uniciteit van de LocHal, de komst van bedrijven in de creatieve sector en een besluit van festival Circolo om juist Tilburg te kiezen als podium. Voorbeelden hiervan zijn:

• De ontwikkeling tot Binnenstad van de 21e eeuw zetten we door en vordert gestaag.
• De ontwikkeling van de Piushaven nadert na 20 jaar zijn voltooiing.
• Met honderd nieuwe gemeentelijke monumenten onderschrijven we de rijke historie van Tilburg.
• Met het koersdocument Spoorzone zetten we de ontwikkeling ervan met kracht door.
• De laatste buurten worden aan De Reeshof toegevoegd en woningbouwopgaven in de Noorderstreek en Zuiderpark zijn afgerond.

Nieuwe stedelijke ontwikkelingen die we in gang hebben gezet zijn:

• Willemsbuiten in Stappegoor, Koningsoord en den Boogerd, waarmee we een rijke schakering aan de Tilburgse woonmilieus toe voegen.
• De Spoorzone als Tilburgse toplocatie waarin we met oog voor alle Tilburgers aan de inclusieve stad werken, zoals de LocHal en het Spoorpark.
• De start met realisatie van de verbindingen zoals de kennis-as (Tilburg University- Spoorzone), de verbinding Stadsforum inclusief Paleis, Koningswei, Piushaven en Moerenburg. Evenals de verbinding tussen Spoorzone, het Museumkwartier en Tilburg Noord.

Uitdagingen in de stedelijke ontwikkelingen zijn:

• De herstructurering van bestaande bedrijventerreinen, de opgave voor voldoende middel dure huurwoningen, Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO), en huisvesting van arbeidsmigranten die nog niet zijn voltooid.
• De verbouwing van het Stadhuis heeft vertraging opgelopen.
• Een passende invulling voor de zuidoostelijke stadsentree Kempenbaan / Koningshoeven.

Conclusie

Met de omgevingsvisie 2040 is richting gegeven aan de ontwikkeling die we in Tilburg voor ogen hebben. We zijn doorgegaan met het investeren in de samenwerkingen die ons helpen om op alle schaalniveaus (lokaal, regionaal, landelijk, Europees en internationaal) meer voor elkaar te krijgen. We hebben de stedelijke ontwikkelingen doorgezet zoals we die in de Visie Binnenstad van de 21e eeuw voor ogen hadden.

We willen de verschillende stadsdelen goed met elkaar verbinden. Denk hierbij aan de verbinding tussen de Universiteitscampus en de Spoorzone (Kennis-as), tussen het Museumkwartier en de Spoorzone. Het proces van ontwikkelen van diversiteit aan woon-, werk- en leefmilieus eindigt nooit. Staand op de schouders van voorgaande besturen bouwt dit college door aan de stad. En dat doen we op zijn Tilburgs met een PACT-aanpak zoals in Tilburg Noord, Tilburg West en Groenewoud. Zo bouwen we aan een stad waar je goed kan leven, ontmoeten en ontwikkelen. Met onze stedelijke ontwikkeling creëren we verbinding tussen wijken en dorpen maar vooral tussen mensen.

Met dit Bestuursakkoord willen we als college de koers vast houden van datgene wat in gang is gezet en daar nieuwe elementen aan toevoegen. Halverwege deze bestuursperiode concluderen we dat we afmaken waar we mee begonnen zijn (Piushaven, Binnenstad, Spoorzone) en de verbinding leggen tussen de projecten in de binnenstad (Stadsforum en Koningswei) en tussen gebieden. Zo wordt Tilburg steeds minder een stad van projecten. We gaan door op deze ingeslagen weg en houden de koers van stedelijke ontwikkeling vast. Bestaande principes van homogene buurten in heterogene wijken houden we overeind en we voegen in de stedelijk ontwikkeling kwaliteit toe.

De inwoners die wij de afgelopen periode spraken zijn stuk voor stuk aangenaam verrast en oprecht trots door de ontwikkeling die Tilburg als stad doormaakt. Ontwikkelingen als de Piushaven, de Spoorzone en het Veemarktkwartier worden geprezen. Alles valt op z’n plek. Maar ook de ontwikkelingen in de Binnenstad of in de diverse eigen buurt en wijk blijven niet onbenoemd. Het Wagnerplein en IJpelaerpark (Noord), het Pater van den Elsenplein (Zuid), het Paletplein (West) en de vele nieuwe bouwinitiatieven voor de sociale huursector in de wijken en dorpen vallen in de smaak. Maar ook de nieuwe plannen voor Koningswei, Stadsforum en het Museumkwartier worden als voorbeelden van de durf van deze gemeente aangehaald.

Download alle uitslagen van de flitspeiling

“Ontwikkelingen zoals in de Spoorzone, zoals de fietsenstalling en LocHal, maken de binnenstad groter en passend bij de 7e stad van het land.”

“Het Koningsplein biedt veel kansen, ook voor omliggende wijken om omhoog te klimmen in de vaart der volkeren.”

“Het is een breed gedragen wens om het Verdiplein naar een hoger niveau te tillen, om het uitnodigender te maken voor bezoekers en ondernemers. Pakt dat als eerste aan, samen met de ondernemers. Naar het goede voorbeeld van het Wagnerplein en het IJpelaerpark.”

“Inwoners in Noord zijn enorm trots op het nieuwe Wagnerplein, op het fraaie plein met ruimte voor de weekmarkt, het winkelcentrum, ronde tafelhuis en bibliotheek.”

“De Piushaven ontploft met vertier, mooi om te zien hoe dat gebied zicht heft ontwikkeld en nog steeds ontwikkelt. Ook Jeruzalem is meegetrokken in de positieve ontwikkeling van de Piushaven.”

“Mensen zijn weer trots om in Tilburg te wonen, ontwikkelingen pakken mooi uit: alles valt op z’n plek.”

“Reeshof is de afgelopen jaren aantrekkelijker geworden, onder andere door het culturele aanbod. Reeshof transformeert. Van een slaapwijk in een aantrekkelijke, actieve wijk.”

In plaats van fysieke gesprekken in de wijken, hebben de wethouders de afgelopen ‘corona- periode’ tientallen videogesprekken met bewoners uit de diverse wijken in onze stad gehouden. De gegevens uit deze gesprekken leveren een interessante en leerzame bloemlezing van thema’s en onderwerpen die echt leven in de wijken, hoe de diverse wijken en stadsdelen er voor staan en waar de komende jaren nog om moet worden geïnvesteerd. Deze gegevens uit deze gespreken zijn aangevuld met de resultaten uit flitspeilingen die we de afgelopen periode hebben gehouden via onze social media over de openbare ruimte, eenzaamheid en de energietransitie. Bovendien hebben we speciaal voor de tussenbalans ook een flitspeiling uitgezet over ‘gezond en gelukkig in Tilburg’. Een flitspeiling gericht op jongeren (26 jaar en jonger) en de oudere inwoner (27 jaar en ouder). Aan de flitspeiling hebben zo’n 1.000 jongeren en 4.000 oudere inwoners van onze stad deelgenomen.

In Tilburg schakelen we snel als het gaat om wijzigingen in het economisch systeem. We willen letterlijk ruimte bieden aan kennisintensieve diensten, kantoren en zakelijke dienstverlening. Deze ambitie hebben we vastgelegd in de Strategische Meerjarenagenda van de regio Hart van Brabant. Tilburg behoudt ook wat ze heeft: een rijk en divers midden- en klein bedrijf (MKB) waarin onze innovatieve economie goed gedijt. Voor Tilburg is de stip op de horizon: het creëren van een duurzame economie door data, artificiële intelligentie, internet- en communicatietechnologie aan kennis van het menselijk handelen te koppelen. Deze groei is inclusief: het biedt kansen aan de onder- én bovenkant van de arbeidsmarkt.

Wat is de gewenste impact?

“Hou de koers vast” was de opdracht die de gemeenteraad mee gaf. Om koers te kunnen houden moet de economische basis van de stad op orde zijn. Met het Bestuursakkoord wordt daarom sterk ingezet op het versterken van de stedelijke (kennis)economie. Hiermee zijn we in staat om in te spelen op de ontwikkelingen van nu en te werken aan een robuuste economie en leef-, werk-, verblijf- en vestigingsklimaat voor de toekomst.

Tilburg heeft als onderwijs- en kennisstad een stevige basis om deze stedelijke (kennis)economie verder uit te bouwen. De snelle ontwikkelingen op het gebied van digitalisering, dataficatie, artificiële intelligentie en de circulaire economie bieden kansen voor de slimme dienstverlening. Evenals voor de noodzakelijke innovatie in de maakindustrie, de logistieke sector en de vrijetijdseconomie. De beweging naar deze nieuwe economie is in gang gezet maar zit nog in de take-off fase. Daarom is het van belang dat we deze beweging vasthouden en door weten te zetten. Dit doen we door te investeren in een aantrekkelijk leef-, verblijf- en vestigingsklimaat als belangrijke voorwaarde om talent, ondernemers en bedrijven aan Tilburg te binden en te behouden. De culture sector, het erfgoed en de stedelijke dynamiek zijn belangrijke vestigingsvoorwaarden die Tilburg haar identiteit geven. Met de Spoorzone als brandpunt creëren we de randvoorwaarden voor een broedplaats waarin startups kunnen doorgroeien en ondernemers op weg worden geholpen naar een toekomstbestendige en circulaire bedrijfsvoering.

Wat is gelukt en nog niet gelukt?

Halverwege deze bestuursperiode concluderen we dat we de koers vast weten te houden om de economische basis voor Tilburg te versterken. Dit doen we samen met onze ondernemers, kennispartners en de regio. We bieden hiervoor de ruimte om deze ontwikkeling mogelijk te maken en spelen een belangrijke rol in het tot stand komen van nieuwe initiatieven en samenwerkingsverbanden.

We laten onze bestaande economie met haar midden- en klein bedrijf hierin meegroeien en behouden onze positie als logistieke hotspot. Ook blijven we investeren in cultuur als belangrijke randvoorwaarde die maakt dat Tilburg een aantrekkelijk vestigingsklimaat kent. Inmiddels zie je landelijk steeds meer erkenning van dat creatieve Tilburgse vestigingsklimaat zoals de uniciteit van de Lochal, de komst van bedrijven in de creatieve sector en een besluit van festival Circolo om juist Tilburg te kiezen als podium. Voorbeelden hiervan zijn:

Versterken stedelijke economie:

• Mindlabs: De samenwerking tussen Fontys Hogescholen, Tilburg University, ROC Tilburg, gemeente Tilburg en bedrijven zoals DPG Media, WPG Uitgevers, Interpolis begint zijn vruchten af te werpen met het Deprezgebouw én een groeiend aantal startende bedrijven in de Startup Kitchen.
• Op initiatief van een aantal vestigers in Plan-T komt er een data-hub, een samenwerking tussen een groot aantal bedrijven die actief zijn op het terrein van datatechnologie en digitalisering.
• Met Tilburg University is er een intentieovereenkomst gesloten voor de realisatie van de Young Professional Campus rond het thema ondernemerschap.
• Samen met de regio West-Brabant is de ‘Make & Moves’ regiodeal gesloten met het Rijk waardoor er financieel steun is voor vernieuwing (digitalisering en circulaire economie) binnen de traditionele sectoren (logistiek en maakindustrie).
• Binnen Midpoint is het circulaire programma Up-New (voorheen: Makerspace) opgezet met actieve betrokkenheid van bedrijfsleven, onder meer uit de textielindustrie.

Verzilveren van onze positie als logistieke hotspot:

• Rijk en provincie hebben middelen toegezegd voor de trimodale ontsluiting van bedrijventerrein Loven.
• Onze positie als logistieke hotspot binnen Nederland is voor de tweede maal bekroond met een eerste plek.

Aantrekkelijk vestigingsklimaat:

• Het Cultuurplan bevestigt de koers en de belangstelling voor het Makersfonds blijft groot.
• Metamaze Dolores is geopend en er is een mooie combinatie van leisure en cultuur in de binnenstad.
• Het burgerinitiatief Versterking Cultuur in de Reeshof hebben we omarmd.
• Met het nieuw vastgestelde Evenementen- en Citymarketing beleid hebben we onze ambities herijkt zodat we ons als stad nog beter in de schijnwerpers zetten.

Ook zijn er ontwikkelingen waar we aan werken, maar waarvan we de resultaten nog niet hebben bereikt. Voorbeelden hiervan zijn:

• De Uitvoeringsagenda Versnelling Next Economy die onlangs is vastgesteld. De uitvoering daarvan is pas recent gestart onder meer door middel van het nieuwe programma Smart Services van Midpoint.
• De resultaten van de agenda Circulair en het Midpoint programma Up-New zijn nog beperkt. Daarin ligt een kans op versnelling op het thema textiel omdat onze regio een belangrijke partner is in Textile Valley.
• Het Museumkwartier met haar top musea waarvan de integratie met het Drögecomplex nog niet is gerealiseerd.

Conclusie

Om koers te kunnen houden moet de economische basis van de stad op orde zijn. Met het Bestuursakkoord wordt daarom sterk ingezet op het versterken van de stedelijke (kennis)economie. Hiermee zijn we in staat om in te spelen op de ontwikkelingen van nu en te werken aan een robuuste economie en leef-, werk-, verblijf- en vestigingsklimaat voor de toekomst.

Tilburg heeft als onderwijs- en kennisstad een stevige basis om deze stedelijke (kennis)economie verder uit te bouwen. De snelle ontwikkelingen op het gebied van digitalisering, dataficatie, artificiële intelligentie en de circulaire economie bieden kansen voor de slimme dienstverlening. Evenals voor de noodzakelijke innovatie in de maakindustrie, de logistieke sector en de vrijetijdseconomie.

De beweging naar deze nieuwe economie is in gang gezet maar zit nog in de take-off fase. Daarom is het van belang dat we deze beweging vasthouden en door weten te zetten. Dit doen we door te investeren in een aantrekkelijk leef-, verblijf- en vestigingsklimaat als belangrijke voorwaarde om talent, ondernemers en bedrijven aan Tilburg te binden en te behouden. De culture sector, het erfgoed en de stedelijke dynamiek zijn belangrijke vestigingsvoorwaarden die Tilburg haar identiteit geven. Met de Spoorzone als brandpunt creëren we de randvoorwaarden voor een broedplaats waarin startups kunnen doorgroeien en ondernemers op weg worden geholpen naar een toekomstbestendige en circulaire bedrijfsvoering.

Halverwege deze bestuursperiode concluderen we dat we de koers vast weten te houden om de economische basis voor Tilburg te versterken. Dit doen we samen met onze ondernemers, kennispartners en de regio. We bieden hiervoor de ruimte om deze ontwikkeling mogelijk te maken en spelen een belangrijke rol in het tot stand komen van nieuwe initiatieven en samenwerkingsverbanden. We laten onze bestaande economie met haar midden- en kleinbedrijf hierin meegroeien en behouden onze positie als logistieke hotspot. Ook blijven we investeren in cultuur als belangrijke randvoorwaarde die maakt dat Tilburg een aantrekkelijk vestigingsklimaat kent. Op het gebied van de nieuwe stedelijke economie zetten we in op een versnelling met de uitvoeringsagenda Next Economy.

Banen:
https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/embedded.aspx?dashboard=Dashboard&tileid=464_abfdvt_4®ionlevel=gemeente®ioncode=855&referencelevel=nederland&referencecode=1

Vestigingen:
https://www.waarstaatjegemeente.nl/dashboard/embedded.aspx?dashboard=Dashboard&tileid=463_abfdvt_4®ionlevel=gemeente®ioncode=855&referencelevel=nederland&referencecode=1

Tabel economie

Inwoners zien dat Tilburg economisch in de lift zit en optimaal gebruik maakt van het economische tij. De logistiek, de maakindustrie en de bedrijvigheid in de binnenstad worden aangehaald als sprekende voorbeelden. Tilburg centrum is van een koopstraat een stad geworden. Het aanbod aan voorzieningen in de stad zorgt er voor dat we daarvoor niet meer naar andere steden hoeven te gaan. Ook de cultuursector, Tilburg als stad van makers (en doeners), viert hoogtij en dat doet veel inwoners goed.

Download alle uitslagen van de flitspeiling

“De binnenstad is in de afgelopen jaren van een koopstraat een stad geworden.”

“Bereikbaarheid van de Binnenstad is nog steeds erg goed, ondanks dat de auto niet overal meer de prioriteit heeft.”

“Tilburg is stad van makers en doeners en daar mogen we best trots op zijn. De ontwikkeling van onze stad en wijken, daar zullen veel andere steden jaloers op zijn.”

“Het aanbod aan voorzieningen in de stad zorgt er voor dat we daarvoor niet meer naar andere steden hoeven te gaan.”

In plaats van fysieke gesprekken in de wijken, hebben de wethouders de afgelopen ‘corona- periode’ tientallen videogesprekken met bewoners uit de diverse wijken in onze stad gehouden. De gegevens uit deze gesprekken leveren een interessante en leerzame bloemlezing van thema’s en onderwerpen die echt leven in de wijken, hoe de diverse wijken en stadsdelen er voor staan en waar de komende jaren nog om moet worden geïnvesteerd. Deze gegevens uit deze gespreken zijn aangevuld met de resultaten uit flitspeilingen die we de afgelopen periode hebben gehouden via onze social media over de openbare ruimte, eenzaamheid en de energietransitie. Bovendien hebben we speciaal voor de tussenbalans ook een flitspeiling uitgezet over ‘gezond en gelukkig in Tilburg’. Een flitspeiling gericht op jongeren (26 jaar en jonger) en de oudere inwoner (27 jaar en ouder). Aan de flitspeiling hebben zo’n 1.000 jongeren en 4.000 oudere inwoners van onze stad deelgenomen.